у адаптацыі шэф-кухара Алены Мікульчык.
Рэцэпт нацыянальнай кухні.
Текст на русском языке ЗДЕСЬ.
Гісторыя ўзнікнення збітня авеяна паданнямі. Напоі на мядовай аснове былі характэрны для кухань шматлікіх народаў Еўропы. Вядома, што падобны гарачы мядовы напой гатавалі і славяне, і скандынавы, і жыхары Заходняй Еўропы. Аднак збіцень характэрны менавіта для ўсходніх славян.
Гэта самы вядомы і славуты стараславянскі святочны напой з вады, мёду, вострых прыпраў; у састаў яго таксама традыцыйна ўваходзілі лячэбныя травяныя зборы. У народнай медыцыне збіцень лічыўся добрым сродкам для ўмацавання імунітэту і абароне ад хваробаў, асабліва ад цынгі.
Упершыню ўпамінаецца ў славянскіх летапісах за 1128 г. Гарачы збіцень аказваў сагравальнае і супрацьзапаленчае ўздзеянне, таму яго пілі пераважна ў зімовы час. Ён доўгі час быў безалкагольным напоем. Мёд, травы і спецыі кіпяцілі з вадой прыкладна з паўгадзіны — і збіцень гатовы. Часам, як лічаць некаторыя даследчыкі, мёд гатаваўся асобна, а травы асобна, і ўжо толькі ў самым канцы тыя адвары злучалі, “збівалі” — таму нібыта і збіцень.
Рэцэпт упершыню апісаны ў рускім літаратурным зборніку парад і павучанняў «Дамастрой» (XVI ст.). Там у саставе збітня пазначаны, акрамя мёду, хлебны квас, хмель, ліст мацярдушкі, дуброўкі, шалфею, зярняты каляндры.
У Беларусі ў збіцень дабаўлялі бярозавыя пупышкі або маладзенькія лісткі, аер, кветкі ліпы і мяту. Падавалі збіцень у адмысловым посудзе, раней яго так і называлі – «збітніца». Гэта быў гліняны высокі гарлач з носікам, зверху накрываўся вечкам. Пілі гарачы збіцень, як правіла, з гліняных куфляў.
Калі з’явіліся кава і гарбата, збіцень пачаў страчваць папулярнасць, найперш у арыстакратычным асяроддзі. Што рускім, што беларускім, што польскім. А люд просты, асабліва местачкова-гандлярска-рамесніцкі, захоўваў вернасць старажытнаму напою яшчэ доўга.
Наш мясцовы збіцень, як лічыць гісторык беларускай кухні Алесь Белы, з таго самага старажытна-рускага кораню, прынцыпова ад збітняў маскоўскіх, наўгародскіх або ўладзімірскіх не адрозніваўся. Як бачна з апісання П. Шпілеўскім менскага Ніжняга рынку 1850-х: “На першым плане, проста насупраць Бернардынскай вуліцы, убачыце некалькі гандлярак збітнем, але збітнем беларускім, менскім, прыгатаваным з бярозавага лісця, аеру, ліпавага квецця і патакі; збіцень кіпяціцца ў велізарных, не вельмі прыгожых самаварах і разліваецца ў кубкі са сподачкамі”. Тэхналогія, як бачна, агульнаруская, і ніякага намёку на спірт. Гарачы напой з самавара або чайніка разносілі пераважна па рынках ды кірмашах. Магчыма, гэтае канкрэтнае спалучэнне зёлак надавала збітню мясцовы каларыт. Дзеля справядлівасці адзначым, што ў ХІХ ст. у Расійскай імперыі з’явіліся ўжо збітні і слабаалкагольныя, з дамешкам піва або віна — пад уплывам нямецкага глінтвейну і польскага “гжанцу”. У кожным разе, піва або віно — гэта толькі дадатак да стандартнага збітню, напою выразна хатняга, саматужнага, які гатаваўся ў невялікай колькасці непасрэдна перад спажываннем.
Збіцень
Чытаць/Скачаць рэцэпт на беларускай і рускай мовах можна ТУТ.
Інгрэдыенты:
— 1 л вады
— 3 ст. л мёду
— 0,5-1 ч. л карыцы
— 2 бутоны гваздзікі
— трохі цертага імбіру
— 3–5 гарошын чорнага перцу
— 1 ст. л сухой мяты
— 2 капсулы кардамону
— 1 зорачка бадзяну або трохі анісу
Спосаб прыгатавання:
- Прыгатуем ваду.
- Дадаём у кіпень здрабнёны на дробнай тарцы імбір, спецыі і мяту.
- Памяншаем агонь і кіпяцім 10 хвілін .
- Даем напою крыху астыць (да 60 градусаў), працэджваем і дадаём мёд*.
- Падаем да стала гарачым.
*Калі вы плануеце выкарыстоўваць цукар, то дадавайце яго разам са спецыямі
Смачна есці!
