Вопрос-ответ

Задайте свой вопрос

    Перед тем как задавать свой вопрос, пожалуйста, посмотрите список вопросов и ответов ниже.



    Ці зніжаюць вегетарыянскія дыеты рызыку раку?

    Вегетарыянскія дыеты могуць быць здаровымі па многіх параметрах: яны ўтрымліваюць мала насычаных тлушчаў і шмат абалоніны, вітамінаў і іншых біяактыўных харчовых кампанентаў *, пры гэтым выключанае чырвонае і перапрацаванае мяса.

    Разумна меркаваць, што вегетарыянскія дыеты могуць быць карыснымі датычна паніжэння рызыкі рака. Многія даследаванні, праведзеныя на вегетарыянцах, сведчаць пра больш нізкую агульную рызыку раку ў параўнанні з людзьмі, якія ўжываюць мяса.

    Менш ясна, ці прыносяць вегетарыянскія дыеты нейкія асаблівыя перавагі ў параўнанні з дыетамі, што ўключаюць невялікія колькасці прадуктаў жывёльнага паходжання і звычайна папулярныя на Захадзе. Насамрэч, адно маштабнае брытанскае даследаванне паказала, што людзі, якія ўжываюць у ежу рыбу без іншых відаў мяса, як здаецца, схільныя да такой жа агульнай рызыцы раку, што і вегетарыянцы **.

    Наяўныя фактычныя дадзеныя пацвярджаюць рэкамендацыю наконт рэжыму харчавання, што складаецца пераважна з расліннай ежы з абмежаваным ужываннем чырвонага і перапрацаванага мяса ***. У дадатак да сціплага ўзроўню зніжэння некаторых відаў раку ў параўнанні з тыповым заходнім харчаваннем вегетарыянскае харчаванне асацыююцца з зніжэннем рызыкі сэрцава-судзінных захворванняў і дыябету 2-га тыпу, з’яўляючыся, як правіла, больш даступным па кошце.

    ❗️Веганы, якія прытрымліваюцца строгай вегетарыянскай дыеты без любых прадуктаў жывёльнага паходжання (у тым ліку малака і яек), павінны прымаць дадаткі вітаміну B12, цынку і жалеза (або харчовыя прадукты, узбагачаныя гэтымі нутрыентамі), асабліва гэта датычыцца дзяцей і перадклімактэрычных жанчын. Яны таксама павінны імкнуцца падтрымліваць неабходны ўзровень кальцыю праз даказаную павышаную ў іх рызыку пераломаў *.

    * Melina V, Craig W, Levin S. Position of the Academy of Nutrition and Dietetics: Vegetarian Diets. J Acad Nutr Diet. 2016; 116: 1970–1980.

    ** Key TJ, Appleby PN, Crowe FL, Bradbury KE, Schmidt JA, Travis RC. Cancer in British vegetarians: updated analyses of 4998 incident cancers in a cohort of 32,491 meat eaters, 8612 fish eaters, 18,298 vegetarians, and 2246 vegans. Am J Clin Nutr. 2014; 100 (suppl 1): 378S-385S.

    ***  World Cancer Research Fund / American Institute for Cancer Research. Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: A Global Perspective. Continuous Update Project. The Third Expert Report. American Institute for Cancer Research; 2018. Accessed July 21, 2019.

    Чытаць/скачаць  брашуру цалкам можна тут.

    Ці зніжаюць процізапаленчыя дыеты рызыку развіцця раку?

    Запаленне — гэта фізіялагічная рэакцыя на пашкоджанне тканак.

    Узаемасувязь запалення з бактэрыяльнай інфекцыяй была ўстаноўлена сотні гадоў таму. Зрэшты, роля запалення ў канцэрагенезе была прызнаная нядаўна, а ўзаемасувязь дыеты, запалення і рызыкі раку ўсё яшчэ актыўна даследуецца.

    Спалучэнне лабараторных эксперыментаў з эпідэміялагічнымі даследаваннямі дапамагло вылучыць асобныя прадукты харчавання, якія спрыяюць сістэматычным запаленням, а таксама хранічным запаленням канкрэтных тканак *,**. Гэтыя дадзеныя былі пакладзеныя ў аснову процізапаленчых рэжымаў харчавання. Рэкамендацыі гэтай публікацыі маюць з імі некаторыя агульныя характарыстыкі, напрыклад:

    — ужываць вялікую колькасць гародніны і садавіны;
    — ужываць малую колькасць чырвонага і перапрацаванага мяса.

    Даследаванні, на падставе якіх зроблены вышэй апісаныя высновы:

    * Kaluza J, Hakansson N, Harris HR, Orsini N, Michaelsson K, Wolk A. Influence of anti-inflammatory diet and smoking on mortality and survival in men and women: two prospective cohort studies. J Intern Med. 2019.

    ** Giovannucci E. A framework to understand diet, physical activity, body weight, and cancer risk. Cancer Causes Control. 2018.

    Чытаць/скачаць  брашуру цалкам можна тут.

    Ці выклікае мыш’як рак?

    Мыш’як — гэта канцэраген для людзей. Так ён класіфікуецца Сусветнай арганізацыяй аховы здароўя, Нацыянальнай таксікалагічнай праграмай ЗША і іншымі арганізацыямі.

    Мыш’як — гэта элемент, які сустракаецца натуральна, напрыклад, у пародах, глебе, вадзе, паветры, раслінах і жывёлах, а таксама ў злучэннях прамысловага і сельскагаспадарчай паходжання.

    Мыш’як сустракаецца ў дзвюх формах — неарганічных (у прамысловасці, будаўнічых матэрыялах, у вадзе, забруджанай мыш’яком) і арганічных. Мяркуецца, што апошнія менш таксічныя і не звязаны з ракам, у той час як неарганічныя звязваюць з ракам.

    Асноўныя крыніцы ўздзеяння мыш’яку на людзей — вада і харчаванне. Часта натуральныя ўзроўні мыш’яку вышэй у пітной вадзе з падземных крыніц — калодзежаў і свідравінаў. Для большасці людзей найбуйнейшай крыніцай мыш’яку з’яўляюцца харчы, хаця большая іх частка, імаверна, мае арганічную форму, якая менш небяспечная. Найбольш высокія ўзроўні мыш’яку знаходзяцца ў морапрадуктах, рысе і рысавай прадукцыі, грыбах і хатняй птушцы. Пры гэтым многія іншыя прадукты, у тым ліку некаторыя фруктовыя сокі, могуць утрымліваць мыш’як.

    Даследаванні паказалі, што мыш’як у пітной вадзе можа выклікаць рак лёгкіх, мачавіку і скуры. У сувязі з тым, што ўздзеянне мыш’яку звязваюць з ракам і іншымі адмоўнымі эфектамі на здароўе, некалькі дзяржаўных ворганаў ЗША рэгулююць узроўні мыш’яку і схільнасць да яго ўплыву.

    Як знізіць уплыў мыш’яку на арганізм

    Пры спажыванні вады з грамадскіх крыніц, можна атрымаць агульнадаступную інфармацыю пра ўзровень пэўных рэчываў у пітной вадзе, у тым ліку мыш’яку.
    Пры карыстанні калодзежам ці свідравінай можна зрабіць аналіз на ўзровень мыш’яку ў аўтарытэтнай лабараторыі.
    Жыхары тэрыторый з высокім узроўнем мыш’яку ў вадзе могуць разглядзець альтэрнатыўныя крыніцы пітной вады, напрыклад, ваду бутэляваную.
    Звычайныя бытавыя фільтры неэфектыўныя для выдалення мыш’яку.
    Таксама можна пазбягаць залішняга спажывання прадуктаў, вядомых высокім утрыманнем мыш’яку (рыс, фруктовыя сокі і інш.)
    Вялікае значэнне для вывядзення мыш’яку з арганізму мае дастатковае ўжыванне соляў фоліевай кіслаты .

    Даследаванні, на падставе якіх зроблены вышэй апісаныя высновы:

    1. World Health Organization. Arsenic Fact Sheet. World Health Organization; 2018.
    2. National Toxicology Program. Arsenic and Inorganic Arsenic Compounds, Report on Carcinogen. 14th ed. US Department of Health and Human Services, Public Health Service; 2016.
    3. World Cancer Research Fund / American Institute for Cancer Research. Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: A Global Perspective. Continuous Update Project. The Third Expert Report. American Institute for Cancer Research; 2018. Accessed July 21, 2019.
    4. Ghose N, Majumdar KK, Ghose AK, Saha CK, Nandy AK, Mazumder DN. Role of folic acid on symptoms of chronic arsenic toxicity. Int J Prev Med. 2014; 5: 89–98.

    Чытаць/скачаць  брашуру цалкам можна тут.

    Ці маюць антыаксіданты нейкае дачыненне да раку?

    Тканкі ў арганізме пастаянна пашкоджваюцца ў выніку звычайнага акісляльнага метабалізму. Каб іх абараняць, у арганізме выкарыстоўваюцца некаторыя нутрыенты, біяактыўныя кампаненты ежы і злучэнні, якія вырабляюцца эндагенна.

    Паколькі гэта пашкоджанне звязана з павышэннем рызыкі развіцця раку, мяркуецца, што некаторыя антыаксіданты даюць абарону ад анкапаталогіі.

    У лік антыаксідантаў, якія паступаюць з ежай, уваходзяць: вітамін C, вітамін E, каратэноіды і шмат якія іншыя біяактыўныя кампаненты ежы.

    Даследаванні пацвярджаюць: людзі, якія ўжываюць больш гародніны і садавіны — а гэта багатыя крыніцы антыаксідантаў — могуць мець больш нізкую рызыку захворвання на некаторыя віды раку.*

    Зрэшты, гэта не значыць, што станоўчае ўздзеянне гародніны і садавіны абумоўлена антыаксідантамі, а не іншымі біяактыўнымі кампанентамі ежы.

    Пэўныя клінічныя вопыты, якія праводзіліся з антыаксідантнымі дадаткамі, не прадэманстравалі зніжэння рызыкі раку ад ужывання такіх дадаткаў; у асобных выпадках некаторыя з такіх дадаткаў нават паказалі сувязь з павелічэннем рызыкі раку. *

    Найлепшая парада для зніжэння рызыкі раку — ужываць антыаксіданты не з дадаткаў, а з цэльных прадуктаў.

    * World Cancer Research Fund / American Institute for Cancer Research. Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: A Global Perspective. Continuous Update Project. The Third Expert Report. American Institute for Cancer Research; 2018. Accessed July 21, 2019.

    Чытаць/скачаць  брашуру цалкам можна тут.

    Ці існуе бяспечны ўзровень ужывання алкаголю?

    Ці менш рызыкі ад пэўных відаў алкаголю?

    Ёсць навуковыя доказы таго, што ўжыванне алкаголю выклікае некалькі відаў раку. Прычым не існуе бяспечнага ўзроўню ўжывання алкаголю для зніжэння рызыкі захворвання. Фактычныя дадзеныя паказваюць, што чым больш алкаголю ўжывае чалавек, тым вышэй рызыка захварэць на рак.

    Рызыка некалькіх відаў раку павялічваецца нават пры ўжыванні менш чым адной порцыі ў суткі.

    “Не больш за дзве порцыі ў дзень для мужчын (28 г этылавага спірту*) і не больш за адну порцыю для жанчын (14 г этылавага спірту*)” — гэтую рэкамендацыю (для тых, хто не хоча адмаўляцца ад алкаголю) не варта ўспрымаць у плане сярэдняга паказчыку за некалькі сутак, яе варта ўлічваць як аб’ём ужывання за любы адзін дзень**.

    Любы алкаголь (піва, віно, моцныя напоі) утрымлівае этылавы спірт, які ёсць рэчывам у алкагольных напоях, што выклікае рак ***.

    Няма такіх відаў алкагольных напояў, якія менш небяспечныя ў плане ўздзеяння на рызыку развіцця раку.

    * 14 г этылавага спірту ў пераліку на алкагольны напой утрымлівае 360 мл піва, 150 мл віна, 45 мл 40%-ных напояў і г.д.

    ** World Cancer Research Fund / American Institute for Cancer Research. Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: A Global Perspective. Continuous Update Project. The Third Expert Report. American Institute for Cancer Research; 2018. Accessed July 21, 2019.

    *** International Agency for Research on Cancer (IARC). Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risks to Humans: Alcohol consumption and ethyl carbamate. Vol  96. 

    Чытаць/скачаць  брашуру цалкам можна тут

    Ці можна перыядычна харчавацца толькі сокамі, каб абараніцца ад раку?

    Сокі з садавіны і гародніны могуць быць зручным спосабам атрымання карысных біяактыўных харчовых кампанентаў. Калі ўжываць іх не шмат, яны могуць стаць каштоўным складнікам здаровага рэжыму харчавання.

    Зрэшты ў соках менш абалоніны і некаторых іншых карысных нутрыентаў і больш прыроднага цукру, чым у гародніне і садавіне, з якіх яны робяцца. Таму сокі — не найлепшая крыніца атрымання нутрыентаў з расліннай ежы.

    На сёння няма навукова пацверджаных фактычных дадзеных, якія б падтрымалі заявы аб тым, што выключнае ўжыванне сокаў цягам больш за 1 дзень паніжае рызыку развіцця раку ці прыносіць іншую карысць здароўю.

    Сокавае ачышчэнне прапагандуецца як спосаб пазбаўлення ад таксінаў, аднак гэтаму няма навуковых доказаў. Таксіны, якія трапляюць у арганізм з прадуктамі харчавання і напоямі, увесь час выводзяцца ныркамі і печанню, незалежна ад таго, харчуецца чалавек цвёрдай ці вадкай ежай.

    Хаця дыета, якая складаецца з сокаў з гародніны, можа быць адным з спосабаў павышэння мікранутрыентаў *, яе абмежаванне аднымі толькі сокамі можа прывесці да недахопу некаторых важных нутрыентаў, а ў асобных выпадках такая дыета можа ўтрымліваць небяспечныя ўзроўні пэўных рэчываў, якія могуць пашкоджваць ныркі і выклікаць іншыя праблемы са здароўем** .

    * Butalla AC, Crane TE, Patil B, Wertheim BC, Thompson P, Thomson CA. Effects of a carrot juice intervention on plasma carotenoids, oxidative stress, and inflammation in overweight breast cancer survivors. Nutr Cancer. 2012.

    ** Hu C; UCLA Center for East-West Medicine. Juicing: body cleansing or nutrient depleting? Accessed July 21, 2019.

    ** Lien YH. Juicing is not all juicy. Am J Med. 2013.

    ** Tavernise S. Misconception: juice cleansing can remove toxins from your system. NYT. April 20, 2016.

    Чытаць/скачаць  брашуру цалкам можна тут