Вопрос-ответ

Задайте свой вопрос

    Перед тем как задавать свой вопрос, пожалуйста, посмотрите список вопросов и ответов ниже.



    Отличается ли питание онкологического больного в период лечения от питания здорового человека?

    После публикации личной истории Инны Малаш к нам стали поступать вопросы, касающиеся онкодиетологии. Есть сугубо индивидуальные, касающиеся специфического физического состояния человека. Есть более общие, познавательные. Например, поступил вопрос, вынесенный в заголовок.

    Мы обратились к врачу-онкодиетологу Наталье Беляковой с просьбой ответить на него. Наталья Иосифовна с радостью согласилась. И более того, выразила готовность и в дальнейшем помогать нам развивать тему онкодиетологии для вопрошающих онкопациентов. Так что пишите нам! Будем вместе искать ответы.

    А сейчас приглашаем ознакомиться с содержанием беседы врача и администратора сайта Ирины Жихар о том, отличатся ли питание онкобольных людей в период активного лечения от питания здоровых с учетом мифов, которые живут в пациентском кругу.

    Питание онкобольного в период лечения скорее отличается, чем нет. Чаще всего речь об отличиях в питании заходит тогда, когда у больного человека наблюдается неконтролируемая потеря веса. Я бы в данный момент разделила потерю массы тела на момент постановки диагноза, которая чаще всего характерна для рака поджелудочной железы, пищевода, легких, печени, толстой кишки, желудка, а также рака головы и шеи, от потери массы тела в период лечения, поскольку именно в этот период для многих онкопациентов становится острой проблема недостаточности питания, истощения скелетных мышц и жировой ткани.

    На фоне проводимого противоопухолевого лечения больной человек может попросту потерять аппетит, либо часто испытывать приступы тошноты и рвоты, либо впасть в депрессию. И это спровоцирует снижение веса. Усугубить ситуацию может изменение вкуса пищи, сухость во рту и трудности с глотанием, запах блюд.

    Такие нарушения привычного образа питания влекут за собой недостаточное потребление питательных веществ и истощение запасов белка, вклад которого в здоровье переоценить невозможно.

    • Почему онкобольной не должен отказываться от белка?

    Порой можно услышать от онкобольных, что они отказываются от еды и будут голодать, чтобы не кормить опухоль. Ставшее притчей во языцех выражение «кормить опухоль» может сильно навредить пациентам, проходящим лечение. Почему-то все, кого убедили диеты в интернете или непрофессиональные диетологи, считают, что раз опухолевые клетки питаются белками, а энергию черпают из жиров и углеводов, то логично опухоль не кормить ни белками, ни жирами, ни углеводами. Тогда она умрет от голода сама. Это заблуждение. Если человек будет голодать более 30 дней, он просто сам умрет голодной смертью, потому что здоровые клетки также питаются белками, жирами, углеводами. Поэтому голодание – это точно не выход.

    Кто-то, прочитав в интернете много разных советов по питанию, решает отказаться от продуктов, в которых много белка. Это мясо, рыба, молочные продукты, яйца (яичный белок), крупы, зерновые, бобовые. Почему это ошибочное решение?

    Для начала давайте вспомним, зачем организму нужен белок? Сегодня по этому вопросу нет противоречий. Белок нужен, чтобы защищать наш организм от вирусной, бактериальной инфекции, воздействия токсических веществ,  чтобы ускорять протекание химических реакций в организме, чтобы транспортировать различные вещества в клетку, из клетки, внутри клетки, а также в кровь и другие жидкости и т.п.

    В организме каждого из нас, даже если полностью отказаться от еды, на какое-то время есть «запасы на черный день». В подкожном жире, например, находятся запасы энергии. Не зря же в народе говорят «пока толстый сохнет, худой сдохнет». И частые периоды голода в истории цивилизации это доказали. Но с белками ситуация иная. Запасы белка содержатся в других тканях организма, в первую очередь, в скелетных мышцах. И если недостаточно его употреблять, то развивающиеся опухолевые клетки найдут белок там и употребят его. И в итоге у больного начнется «усыхание мышц». А без определенной мышечной массы любое лечение онкологического заболевания, будь то химио- или лучевая терапия, значительно менее эффективно, а порой и вовсе невозможно. А если истощаются мышцы сердца и диафрагмы, например, то пациенту становится просто трудно дышать и снабжать кровью все жизненно важные органы.

    Поэтому призываю не просто не отказываться от белка в период лечения, а обеспечить свой рацион оптимальным качественным составом белка с включением белков как животного, так и растительного происхождения. Истощение запасов белка приведет к снижению как жировой, так и мышечной массы, и в итоге к потере веса. Это, в свою очередь, повлечет за собой снижение физической активности, повышение утомляемости; снизится качество жизни, ухудшится переносимость лечения и прогноз заболевания.

    • Как определить, что онкобольному нужна коррекция питания?

    Для этого нужно проводить регулярную оценку питания, рекомендуется начинать с момента постановки диагноза онкологического заболевания и повторять с течением времени, например, еженедельно.

    Проводить такой анализ лучше по нескольким пунктам:

    1. контроль веса больного человека за последние 3 месяца. Если он снижается, это повод задуматься.
    2. составление индекса массы тела. ИМТ рассчитывается по формуле: ИМТ= вес (кг) / рост 2 (м). Например, масса человека = 74 кг, рост = 1,72 м. Следовательно, индекс массы тела в этом случае равен: ИМТ = 74 : (1,72х1,72) ≈ 25,02 кг/м². Если с течением времени у вас ИМТ упал ниже 18,5 кг/м2, это повод для консультации с врачом-диетологом.
    3. еженедельный контроль объема употребляемой пищи. Важно визуально оценить, съедает ли больной обычную порцию или она уменьшилась со временем.

    При ответе «Нет» на все вопросы следует повторно повторять оценку 1 раз в неделю.

    При ответе «Да» хотя бы на один из вопросов следует обратиться за консультацией к врачу-диетологу.

    Также в домашних условиях можно оценить состояние аппетита. Для оценки можно составить аналогово-визуальную шкалу, в которой есть деления 0-1-2-3-4-5-6-7-8-9-10 баллов, где 0 означает полное отсутствие аппетита, а 10 – очень хороший аппетит. Анализ проводят за какой-то предыдущий период, например, неделю. Если с течением времени количество баллов снижается, это означает, что аппетит необходимо корректировать. Целесообразно в это же время начать вести дневник питания (в виде текста или фото), в котором будет фиксироваться, что и сколько больной ест. При посещении врача-диетолога такая оценка состояния аппетита и дневник питания помогут составить максимально полезный индивидуальный план питания.

    Индивидуальный план питания опирается на ту задачу, которую определяют совместно врач-диетолог и онкобольной. Как правило, основными задачами для коррекции являются:

    • поддержание массы тела в границах оптимального диапазона;
    • предотвращение или коррекция дефицита макро- и микронутриентов;
    • повышение переносимости противоопухолевой терапии;
    • снижение выраженности негативных эффектов противоопухолевого лечения;
    • повышение качества жизни.

    Важно в период лечения быть внимательными к себе, тогда шанс выздороветь повышается многократно!

    Беседу с врачом вела Ирина Жихар.

    Уважаемые читатели, ждем ваши вопросы на электронную почту или в соцсети. На сугубо индивидуальные вопросы мы не будем запрашивать ответ у врача, только на общие просветительские.  

    Ці зніжаюць вегетарыянскія дыеты рызыку раку?

    Вегетарыянскія дыеты могуць быць здаровымі па многіх параметрах: яны ўтрымліваюць мала насычаных тлушчаў і шмат абалоніны, вітамінаў і іншых біяактыўных харчовых кампанентаў *, пры гэтым выключанае чырвонае і перапрацаванае мяса.

    Разумна меркаваць, што вегетарыянскія дыеты могуць быць карыснымі датычна паніжэння рызыкі рака. Многія даследаванні, праведзеныя на вегетарыянцах, сведчаць пра больш нізкую агульную рызыку раку ў параўнанні з людзьмі, якія ўжываюць мяса.

    Менш ясна, ці прыносяць вегетарыянскія дыеты нейкія асаблівыя перавагі ў параўнанні з дыетамі, што ўключаюць невялікія колькасці прадуктаў жывёльнага паходжання і звычайна папулярныя на Захадзе. Насамрэч, адно маштабнае брытанскае даследаванне паказала, што людзі, якія ўжываюць у ежу рыбу без іншых відаў мяса, як здаецца, схільныя да такой жа агульнай рызыцы раку, што і вегетарыянцы **.

    Наяўныя фактычныя дадзеныя пацвярджаюць рэкамендацыю наконт рэжыму харчавання, што складаецца пераважна з расліннай ежы з абмежаваным ужываннем чырвонага і перапрацаванага мяса ***. У дадатак да сціплага ўзроўню зніжэння некаторых відаў раку ў параўнанні з тыповым заходнім харчаваннем вегетарыянскае харчаванне асацыююцца з зніжэннем рызыкі сэрцава-судзінных захворванняў і дыябету 2-га тыпу, з’яўляючыся, як правіла, больш даступным па кошце.

    ❗️Веганы, якія прытрымліваюцца строгай вегетарыянскай дыеты без любых прадуктаў жывёльнага паходжання (у тым ліку малака і яек), павінны прымаць дадаткі вітаміну B12, цынку і жалеза (або харчовыя прадукты, узбагачаныя гэтымі нутрыентамі), асабліва гэта датычыцца дзяцей і перадклімактэрычных жанчын. Яны таксама павінны імкнуцца падтрымліваць неабходны ўзровень кальцыю праз даказаную павышаную ў іх рызыку пераломаў *.

    * Melina V, Craig W, Levin S. Position of the Academy of Nutrition and Dietetics: Vegetarian Diets. J Acad Nutr Diet. 2016; 116: 1970–1980.

    ** Key TJ, Appleby PN, Crowe FL, Bradbury KE, Schmidt JA, Travis RC. Cancer in British vegetarians: updated analyses of 4998 incident cancers in a cohort of 32,491 meat eaters, 8612 fish eaters, 18,298 vegetarians, and 2246 vegans. Am J Clin Nutr. 2014; 100 (suppl 1): 378S-385S.

    ***  World Cancer Research Fund / American Institute for Cancer Research. Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: A Global Perspective. Continuous Update Project. The Third Expert Report. American Institute for Cancer Research; 2018. Accessed July 21, 2019.

    Чытаць/скачаць  брашуру цалкам можна тут.

    Ці зніжаюць процізапаленчыя дыеты рызыку развіцця раку?

    Запаленне — гэта фізіялагічная рэакцыя на пашкоджанне тканак.

    Узаемасувязь запалення з бактэрыяльнай інфекцыяй была ўстаноўлена сотні гадоў таму. Зрэшты, роля запалення ў канцэрагенезе была прызнаная нядаўна, а ўзаемасувязь дыеты, запалення і рызыкі раку ўсё яшчэ актыўна даследуецца.

    Спалучэнне лабараторных эксперыментаў з эпідэміялагічнымі даследаваннямі дапамагло вылучыць асобныя прадукты харчавання, якія спрыяюць сістэматычным запаленням, а таксама хранічным запаленням канкрэтных тканак *,**. Гэтыя дадзеныя былі пакладзеныя ў аснову процізапаленчых рэжымаў харчавання. Рэкамендацыі гэтай публікацыі маюць з імі некаторыя агульныя характарыстыкі, напрыклад:

    — ужываць вялікую колькасць гародніны і садавіны;
    — ужываць малую колькасць чырвонага і перапрацаванага мяса.

    Даследаванні, на падставе якіх зроблены вышэй апісаныя высновы:

    * Kaluza J, Hakansson N, Harris HR, Orsini N, Michaelsson K, Wolk A. Influence of anti-inflammatory diet and smoking on mortality and survival in men and women: two prospective cohort studies. J Intern Med. 2019.

    ** Giovannucci E. A framework to understand diet, physical activity, body weight, and cancer risk. Cancer Causes Control. 2018.

    Чытаць/скачаць  брашуру цалкам можна тут.

    Ці выклікае мыш’як рак?

    Мыш’як — гэта канцэраген для людзей. Так ён класіфікуецца Сусветнай арганізацыяй аховы здароўя, Нацыянальнай таксікалагічнай праграмай ЗША і іншымі арганізацыямі.

    Мыш’як — гэта элемент, які сустракаецца натуральна, напрыклад, у пародах, глебе, вадзе, паветры, раслінах і жывёлах, а таксама ў злучэннях прамысловага і сельскагаспадарчай паходжання.

    Мыш’як сустракаецца ў дзвюх формах — неарганічных (у прамысловасці, будаўнічых матэрыялах, у вадзе, забруджанай мыш’яком) і арганічных. Мяркуецца, што апошнія менш таксічныя і не звязаны з ракам, у той час як неарганічныя звязваюць з ракам.

    Асноўныя крыніцы ўздзеяння мыш’яку на людзей — вада і харчаванне. Часта натуральныя ўзроўні мыш’яку вышэй у пітной вадзе з падземных крыніц — калодзежаў і свідравінаў. Для большасці людзей найбуйнейшай крыніцай мыш’яку з’яўляюцца харчы, хаця большая іх частка, імаверна, мае арганічную форму, якая менш небяспечная. Найбольш высокія ўзроўні мыш’яку знаходзяцца ў морапрадуктах, рысе і рысавай прадукцыі, грыбах і хатняй птушцы. Пры гэтым многія іншыя прадукты, у тым ліку некаторыя фруктовыя сокі, могуць утрымліваць мыш’як.

    Даследаванні паказалі, што мыш’як у пітной вадзе можа выклікаць рак лёгкіх, мачавіку і скуры. У сувязі з тым, што ўздзеянне мыш’яку звязваюць з ракам і іншымі адмоўнымі эфектамі на здароўе, некалькі дзяржаўных ворганаў ЗША рэгулююць узроўні мыш’яку і схільнасць да яго ўплыву.

    Як знізіць уплыў мыш’яку на арганізм

    Пры спажыванні вады з грамадскіх крыніц, можна атрымаць агульнадаступную інфармацыю пра ўзровень пэўных рэчываў у пітной вадзе, у тым ліку мыш’яку.
    Пры карыстанні калодзежам ці свідравінай можна зрабіць аналіз на ўзровень мыш’яку ў аўтарытэтнай лабараторыі.
    Жыхары тэрыторый з высокім узроўнем мыш’яку ў вадзе могуць разглядзець альтэрнатыўныя крыніцы пітной вады, напрыклад, ваду бутэляваную.
    Звычайныя бытавыя фільтры неэфектыўныя для выдалення мыш’яку.
    Таксама можна пазбягаць залішняга спажывання прадуктаў, вядомых высокім утрыманнем мыш’яку (рыс, фруктовыя сокі і інш.)
    Вялікае значэнне для вывядзення мыш’яку з арганізму мае дастатковае ўжыванне соляў фоліевай кіслаты .

    Даследаванні, на падставе якіх зроблены вышэй апісаныя высновы:

    1. World Health Organization. Arsenic Fact Sheet. World Health Organization; 2018.
    2. National Toxicology Program. Arsenic and Inorganic Arsenic Compounds, Report on Carcinogen. 14th ed. US Department of Health and Human Services, Public Health Service; 2016.
    3. World Cancer Research Fund / American Institute for Cancer Research. Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: A Global Perspective. Continuous Update Project. The Third Expert Report. American Institute for Cancer Research; 2018. Accessed July 21, 2019.
    4. Ghose N, Majumdar KK, Ghose AK, Saha CK, Nandy AK, Mazumder DN. Role of folic acid on symptoms of chronic arsenic toxicity. Int J Prev Med. 2014; 5: 89–98.

    Чытаць/скачаць  брашуру цалкам можна тут.

    Ці маюць антыаксіданты нейкае дачыненне да раку?

    Тканкі ў арганізме пастаянна пашкоджваюцца ў выніку звычайнага акісляльнага метабалізму. Каб іх абараняць, у арганізме выкарыстоўваюцца некаторыя нутрыенты, біяактыўныя кампаненты ежы і злучэнні, якія вырабляюцца эндагенна.

    Паколькі гэта пашкоджанне звязана з павышэннем рызыкі развіцця раку, мяркуецца, што некаторыя антыаксіданты даюць абарону ад анкапаталогіі.

    У лік антыаксідантаў, якія паступаюць з ежай, уваходзяць: вітамін C, вітамін E, каратэноіды і шмат якія іншыя біяактыўныя кампаненты ежы.

    Даследаванні пацвярджаюць: людзі, якія ўжываюць больш гародніны і садавіны — а гэта багатыя крыніцы антыаксідантаў — могуць мець больш нізкую рызыку захворвання на некаторыя віды раку.*

    Зрэшты, гэта не значыць, што станоўчае ўздзеянне гародніны і садавіны абумоўлена антыаксідантамі, а не іншымі біяактыўнымі кампанентамі ежы.

    Пэўныя клінічныя вопыты, якія праводзіліся з антыаксідантнымі дадаткамі, не прадэманстравалі зніжэння рызыкі раку ад ужывання такіх дадаткаў; у асобных выпадках некаторыя з такіх дадаткаў нават паказалі сувязь з павелічэннем рызыкі раку. *

    Найлепшая парада для зніжэння рызыкі раку — ужываць антыаксіданты не з дадаткаў, а з цэльных прадуктаў.

    * World Cancer Research Fund / American Institute for Cancer Research. Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: A Global Perspective. Continuous Update Project. The Third Expert Report. American Institute for Cancer Research; 2018. Accessed July 21, 2019.

    Чытаць/скачаць  брашуру цалкам можна тут.

    Ці існуе бяспечны ўзровень ужывання алкаголю?

    Ці менш рызыкі ад пэўных відаў алкаголю?

    Ёсць навуковыя доказы таго, што ўжыванне алкаголю выклікае некалькі відаў раку. Прычым не існуе бяспечнага ўзроўню ўжывання алкаголю для зніжэння рызыкі захворвання. Фактычныя дадзеныя паказваюць, што чым больш алкаголю ўжывае чалавек, тым вышэй рызыка захварэць на рак.

    Рызыка некалькіх відаў раку павялічваецца нават пры ўжыванні менш чым адной порцыі ў суткі.

    “Не больш за дзве порцыі ў дзень для мужчын (28 г этылавага спірту*) і не больш за адну порцыю для жанчын (14 г этылавага спірту*)” — гэтую рэкамендацыю (для тых, хто не хоча адмаўляцца ад алкаголю) не варта ўспрымаць у плане сярэдняга паказчыку за некалькі сутак, яе варта ўлічваць як аб’ём ужывання за любы адзін дзень**.

    Любы алкаголь (піва, віно, моцныя напоі) утрымлівае этылавы спірт, які ёсць рэчывам у алкагольных напоях, што выклікае рак ***.

    Няма такіх відаў алкагольных напояў, якія менш небяспечныя ў плане ўздзеяння на рызыку развіцця раку.

    * 14 г этылавага спірту ў пераліку на алкагольны напой утрымлівае 360 мл піва, 150 мл віна, 45 мл 40%-ных напояў і г.д.

    ** World Cancer Research Fund / American Institute for Cancer Research. Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: A Global Perspective. Continuous Update Project. The Third Expert Report. American Institute for Cancer Research; 2018. Accessed July 21, 2019.

    *** International Agency for Research on Cancer (IARC). Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risks to Humans: Alcohol consumption and ethyl carbamate. Vol  96. 

    Чытаць/скачаць  брашуру цалкам можна тут