у адаптацыі шэф-кухара Алены Мікульчык.
Рэцэпт нацыянальнай кухні.
Текст на русском языке ЗДЕСЬ.
Гэта страва ўзнікла дзякуючы эканомнасці і ашчаднасці беларусаў. Не верыце? Давайце паразважаем.
Пачатак ХVІ стагоддзя. Ні багатыя, ні бедныя жыхары Вялікага Княства Літоўскага ў вочы не бачылі і на зуб не спытвалі а ні лімонаў, ні апельсінаў, ні інжыру, ні разынак, ні міндалю. Пры тым, што апельсіны культывавалі ў Кітаі ўжо як 4 тысячы гадоў. Як піша Алег Дзярновіч у кнізе Алеся Белага “Наша страва”, толькі ў ХІ-ХІІ стст. гэтую ягаду пачалі вырошчваць у краінах, якія месціліся на ўзбярэжжы Міжземнага мора, і адтуль яна патрапіла ў Еўропу. У нашай частцы свету першым з’явіўся кіслы гатунак апельсіна, т.зв. севільскі. У ХVІ стагоддзі адбылося новае адкрыццё гэтай культуры: партугальскія купцы, зноў жа з Кітая, завезлі салодкі гатунак апельсіна. Поспех быў забяспечаны.
Ёсць даведкі, што ў ВКЛ апельсін трапіў яшчэ ў ХV стагоддзі, і гэта як раз быў памаранчык. У нямецкой мове Pomeranze – горкі гатунак. У беларускіх дыялектах зафіксаваныя словы памаранча, памаранец.
Мода на салодкія апельсіны і не толькі на іх у Польшчы і Вялікім Княстве Літоўскім была ўведзена міланскай прынцэсай Бонай Сфорцай, якая ўзяла шлюб з каралём Польшчы і ВКЛ Жыгімонтам Старым у 1518 годзе і стала адпаведна каралевай. З таго часу пачалася італьянізацыя кулінарных густаў заможнай шляхты, вось тады на нашу тэрыторію акрамя апельсінаў патрапілі і лімоны, і разынкі, і міндаль… Напачатку апельсін быў рэдкім плодам: па пару штук яго падавалі на каралеўскі стол, і тое з нагоды ўрачыстасцяў. Апроч дарагоўлі (у тры разы даражэйшы за лімон) распаўсюду замінала тое, што апельсін не дадавалі да іншых страў, а ўжывалі толькі паасобку. Больш за тое, апельсін стаў прадметам амаль ідэалагічнай дыскусіі. Іезуіты імі частавалі новых прыхільнікаў, а антыіезуіты сцвярджалі, што нібыта “іспанскія яблыкі” шкодзілі “моцы і простасці звычаяў”. Тым не менш апельсін і вырабы з яго станавіліся з цягам часу ўсё больш папулярнымі. У баракальнай культуры Рэчы Паспалітай гэты плод стаў нават сімвалам эратычнай гульні: у карэспандэнцыі будучага караля Яна Сабескага з Марысенькай “les oranges” і “pomarancze” азначаюць каханне.
Імкненне вырошчваць гэты плод у нашых геаграфічных умовах прывяло да ўзнікнення ў ХVІІ стагоддзі аранжарэй – асобага тыпу выцягнутых зашклёных памяшканняў з штучным кліматам. Невыпадкова ў літаратуры ХІХ стагоддзя, найперш у “Літоўскай гаспадыні” Ганны Цюндзявіцкай друкуецца шмат рэцэптаў з апельсінамі, што сведчыць пра ўстойлівую традыцыю іх ужывання.
Прапануем вашай увазе рэцэпт апельсінавых цукат, якія ў ХVІІІ стагоддзі мелі вельмі шырокі распаўсюд. У заможных дамах яны былі неад’емнай часткай хатніх “аптэчак прыемных”, гэта тагачасны мінібар, у якім захоўвалі спецыі, прыправы, наліўкі, каву і гарбату, а таксама і цукаты. Звычайна ключ ад такой аптэчкі знаходзіўся ў гаспадыні ці даверанай асобы. Адкрывалі шафу паміж прыёмамі ежы або калі прыходзілі госці.
Жадаем вам, шаноўныя чытачы, папоўніць набор хатніх слодычаў для дарагіх вам гасцей і спадзяемся, што ў гэтай добрай справе вам дапаможа рэцэпт “Цукаты апельсінавыя” з кнігі шэф-кухара Алены Мікульчык “Смак беларускай кухні”:
Цукаты апельсінавыя
Чытаць/Скачаць рэцэпт на беларускай і рускай мовах можна ТУТ.
Інгрэдыенты:
— Лупіна 3-4 буйных таўстаскурых апельсінаў
— 150-300 г цукру*
— 450 мл вады
— 1 ч.л карыцы – па жаданні
— Дробка папрыкі – па жаданні
* Калі вы не плануеце захоўваць цукаты больш за год, то цукру можна класці 150 г.
Спосаб прыгатавання:
- Старанна, з содай, прамываем апельсіны. Апарваем. Надразаем кожны на 6 сегментаў. Акуратна здымаем з іх лупіну. Заліваем лупіны халоднай вадой. Настойваем 3-5 дзён, штодня мяняючы ваду раніцай і увечары. Вымачаныя лупіны разразаем папалам, потым на папярочныя долькі не шырэй за 1 см .
- Цукар раствараем у кіпене. Апускаем у цукровы раствор падрыхтаваныя лупіны. Варым на невялікім агні, перыядычна памешваючы, 40-50 хвілін да поўнага выпарэння вадкасці. Напрыканцы гатавання можна дадаць карыцу ці папрыку.
- Гарачыя цукаты раскладваем на прасторным посуде. На працягу сутак-палутара астужаем і па жаданні абвальваем у цукровай пудры.
- Захоўваем у палатняным мяшочку ці шклянцы для спецый
Калі цукаты з цягам часу вельмі зацвярдзелі, то зварыце з іх кампот!
Смачна есці!
