Текст на русском языке ЗДЕСЬ.
Куды знікае дзяцінства? Рытарычнае пытанне. А так часам хочацца акунуцца ў яго бесклапотнасць, адчуць беспадстаўную радасць быцця, і, вядома, у кампаніі з бабуляй, якая заўсёды сустракала сваіх гарадскіх дзяцей і ўнукаў, у тым ліку і Малашаў, непаўторным крупнікам.
Не, не нашым гістарычным алкагольным напоем, звесткі аб якім упершыню з’явіліся каля 1830 года, а традыцыйным беларускім крупяным супам, які з’явіўся ў рацыёне сялян на шмат стагоддзяў раней.
Іна ўзгадвае бабулін рытуал: тапілася печка, на ноч у чыгунок апускалі тушку пеўня, фасолю і ячную крупу. Мусіць, нешта яшчэ, але ў памяці не захавалася. «А назаўтра бабуля даставала з печы незвычайна духмяны і густы крупнік, яго і супам ніхто не называў, — успамінае Іна. — Колькі мы з мамай не спрабавалі паўтарыць на пліце, не атрымаўся падобны на бабулін ані разу. А так хочацца адчуць гэты смак дзяцінства, які прымушае мяне і зараз усміхацца і быць шчаслівай».
Чаму гатаванне ў сучасных гарадскіх умовах гістарычнага крупніка — справа практычна немагчымая?
Падказку можна знайсці на старонках кнігі “Смачна есці”, дзе гісторык кулінарыі, шэф-кухар Алена Мікульчык расказвае кароткую гісторыю першых страў на тэрыторыі Беларусі.
Беларусам было ўласціва гатаваць густыя супы, нешта сярэдняе паміж першым і другім, каб утрыманне вадкасці ў іх было не больш за 40 %. Зваліся такія стравы поліўкамі, за выключэннем тых, якія мелі сваё ўласнае імя, напрыклад, зацірка, боршч, бацвінне, юшка і крупнік.
Само слова «суп» нямецкага паходжання, з’явілася яно ў лексіконе беларусаў у XVIII стагоддзі і карысталіся ім пераважна ў заможных сем’ях. Сітуацыя, калі гарадскія жыхары аддавалі перавагу вадкаму супу, а сельскае насельніцтва працягвала варыць густыя поліўкі, захоўвалася аж да сярэдзіны XX стагоддзя.
Крупнік жа гатавалі ў асноўным у вёсках, гэта была простая, сытная і даступная ежа. Галоўным тэхналагічным прыёмам прыгатавання гэтай стравы было мленне ў печы з паступовым паніжэннем тэмпературы. Печ распальвалася, у чыгунок закладвалі ўсе інгрэдыенты, накрывалі вечкам і ставілі ў печ. Гаспадыня ў гэты час магла займацца сваімі справамі і не турбавацца аб страве, якая павольна даходзіла да гатоўнасці.
Часцей за ўсё крупнік рыхтавалі з проса або ячнай крупы, а часам змешвалі некалькі відаў круп. Бульбу ж сталі дабаўляць параўнальна нядаўна, бо рэцэпт крупніка значна старэйшы, чым гісторыя з’яўлення на тэрыторыі Беларусі гэтага караняплода.
Вядома, рэцэпт, які прапанавала Іна, не можа аднавіць дакладны смак дзяцінства, але сама памяць аб любай бабулі стварае незвычайную аўру гэтаму супу. Прапануем прыгатаваць і праверыць, ці вяртае сам працэс гатавання крупніка або крупені* вас у ваша дзяцінства. Будзем рады вашым водгукам!
* крупеня — пад такой назвай крупнік вядомы на паўночным захадзе Беларусі, паколькі зведаў уплыў літоўскай мовы.
Рэцэпт крупніка ад Іны Малаш:
Чытаць/Скачаць рэцэпт на беларускай і рускай мовах можна ТУТ.
Інгрэдыенты:
— 1 л курынага булёну
— 2 лукавіцы для булёну
— 3-4 ст. л ячнай крупы
— 3-4 ст. л фасолі
— Соль – на смак
— Чорны молаты перац – на смак
— Зеляніна – на смак
— Смятана – па жаданні
Спосаб прыгатавання:
- Фасоль замачваем на 8-12 гадзін .
- Прамываныя фасолю і ячную крупу заліваем кіпенем у тэрмасе, закрываем яго і пакідаем на 6-8 гадзін. Пасля фасолю і ячную крупу па жаданні працэджваем.
- Заліваем у рондаль курыны булён і дадаём да яго фасолю і крупу. Солім, перчым. Варым да гатоўнасці фасолі.
- Падаем да стала гарачым, можам дадаць смятану і зеляніну.
Смачна есці!
