Выцінанка як тэрапія для душы

Вольга БАБУРЫНА.
Народны майстар Беларусі, загадчык секцыі выцінанкі Грамадскага аб’яднання «Беларускі саюз майстроў народнай творчасці», рэспубліканскі стыпендыят у галіне культуры і мастацтва.

На змёрзлыя вуліцы шчодра паляцелі, танцуючы, сняжынкі. Лёгкія, ўзорныя – нібыта выразаныя з самай тонкай і крохкай паперы. А мастакі-маразы хутка пачнуць маляваць на вокнах разныя казачныя сюжэты. Пачынаецца тая пара, якая бліжэй за ўсё да традыцыйнага беларускага мастацтва – выцінанкі. Гэта ёсць самы прыдатны час, каб даведацца, чым гэтае чароўнае мастацтва жыве сёння і які аказвае эфект на тых, хто сутыкаецца з ім упершыню.

Знакамітая беларуская мастачка, народны майстар Вольга Бабурына, больш вядомая як Вольга Палуніца, гадоў дзесяць кіруе секцыяй выцінанкі Беларускага саюза майстроў народнай творчасці, але ж выцінанкай яна займаецца значна больш. Мастачка удзельнічае ў розных творчых праектах, звязаных з выцінанкай, у міжнародных конкурсах, выставах, дзе прадстаўляе Беларусь, займаецца праектамі, звязанымі з прасоўваннем выцінанкі, яе ўжывання ў іншых сферах жыцця – робіць ўсё, каб выцінанка атрымала новае развіццё ў сучаснасці.

– У традыцыйных формах выцінанка можа і не выжыць, бо сусвет хутка змяняецца, але яна здольна перарадзіцца ў гэтым новым свеце, захаваўшы своеасаблівыя, спецыфічныя, характэрныя толькі ёй асаблівасці, – тлумачыць Вольга.

У сваёй творчасці яна выкарыстоўвае не толькі традыцыйныя для беларускага мастацтва народныя сюжэты і матывы, але і стварае свае ўласныя сімвалы. І часта звяртаецца да сучасных і глабальных тэм – для таго, каб яны сталі рукой, працягнутай да мастацтва, каб падняць яго вышэй на ўзровень і даць яму новае жыццё.

Праз гэта я хачу паказаць, што выцінанка можа асвятляць сучасныя праблемы, – расказвае мастачка.

Вольга БАБУРЫНА.
Вялікі князь Вітаўт

У 2012 годзе Вольга Бабурына прэзентавала серыю з 30 выцінанак паводле артыкулаў Усеагульнай дэкларацыі правоў чалавека на сваёй выставе “Правы выцінанкі”. А ў 2015-м выйшла серыя ўладароў Вялікага Княства Літоўскага, выявы якіх змяшчаліся ў традыцыйнай кампазіцыі – дрэве жыцця. У гэтай працы мастачка паказала сваё успрыманне пэўнай гістарычнай асобы, стаўленне да яе, і якім бачыць яе ўплыў на гісторыю Беларусі.

З усіх прац 15 былі мужчыны і 3 – жанчыны: Бона Сфорца, Соф’я Гальшанская і Барбара Радзівіл. І вось цяпер гэтыя гістарычныя асобы-жанчыны знаходзяцца на конкурсе гендэрнай роўнасці. Я хацела спрычыніцца да гэтай тэмы, таму што жанчыны таксама вельмі моцна ўплывалі на нашу гісторыю ва ўсе часы, і гэта якраз тыя асобы, на якія хочацца звярнуць увагу, – распавядае Вольга.

Яшчэ адна асабліва актуальная ў апошнія гады тэма, якая кранула душу мастачкі, – гэта экалогія. Яна нават называе зробленыя ў гэтай тэматыцы творы эка-выцінанкамі. Адзін з праектаў датычыцца ролі пластыку ў жыцці сучаснага чалавека.

Для мяне было важным звярнуць увагу на тое, колькі пластыку нас атачае. За аснову кампазіцыі ўзяты абрысы, контуры пластыковай тары, якой мы карыстаемся, якія ўсярэдзіне я запаўняю выцінанкай. Атрымліваецца, напрыклад, пейзаж: бор, лугі, соцна ўзыходзіць, – але агулам гэта ёмістасць для аўтамабільнай алівы. Альбо дрэва з птушачкамі на ім, заключаныя ў бутэльку ад шампуня, – кажа мастачка.

Вольга БАБУРЫНА.
“Дрэўца жыцця”. Экаторба з выцінанкай.

Такі праект зацікавіў таварыства экалагічных арганізацый “Зялёная сетка”, якая выдала серыю адмысловых паштовак: з аднаго боку эка-выцінанкі, а з другога – звесткі пра пластык. Другі экалагічны праект – эка-торбы з натуральнага матэрыяла (дакладней, з былых ва ўжытку рэчаў), на якіх зробленыя прынты з дапамогай выцінанкі. Адмыслова для кожнай торбы мастачка выразала беларускіх дзікіх жывёл і фарбай наносіла на яе малюнак выцінанкі.

Падштурхнула мяне тое, што я ўбачыла ў інтэрнэце сбор подпісаў на петыцыю, праз якую збіралі подпісы, каб не дазволіць выключыць рысь з Чырвонай кнігі, – успамінае аўтарка.

Але на гэтым спробы прасоўваць і папулярызаваць выцінанку не абмяжоўваюцца. Шмат гадоў Вольга Бабурына ладзіць майстар-класы, на якіх знаёміць людзей з гэтай творчасцю, выклікае ў іх цікавасць да адной з гістарычных беларускіх культурных плыняў. Яе мэта – далучыць да выцінанкі людзей, якія мала пра яе ведаюць і мала з ёй стасуюцца, ці ўвогуле не бачаць у ёй таго віду мастацтва, якім яны могуць захапляцца.

Я не аднойчы сутыкалася з такім стаўленнем да выцінанкі, што “гэта ж проста папера”. Але ж мастацтва выцінанкі вартае ўвагі, яно мае высокую эстэтычную каштоўнасць. І гэта адчуваецца, калі людзі самі паспрабуюць нешта з паперы выразаць. На Беларусі ёсць выдатныя майстры, якія робяць працы з індывідуальным почыркам, але хочацца, каб павялічвалася колькасць аматараў, – тлумачыць Вольга.

Папера, нажніцы

Менавіта таму Вольга Палуніца згадзілася пачаць серыю сустрэч з анкапацыентамі. Як кажа яна сама: паперу і нажніцы можна знайсці паўсюдна, а эфект ад першых спроб зрабіць выцінанку неверагодны. Мастачка называе гэтую творчасць тым скарбам, які можна прынесці і паказаць людзям, як куфэрачак з цудамі…

Гэта я і хачу зрабіць дзеля як мага большай колькасці людзей з розных сфер, якія не маюць спрычынення да школьнай адукацыі ці пазашкольнага развіцця дзяцей – тых, хто зможа проста рабіць нешта з бумагі для сябе. За гадзіну падаць матэрыял так, што чалавек захопіцца выцінанкай, і гэта будзе яму на карысць, – адказвае яна на пытанне, чаму гатовая дараваць свой час тым, хто прыходзіць на яе майстар-класы.

А яшчэ кажа, што праз сумесныя заняткі і распаўсюд інфармацыі спадзяецца далучыць да тэмы анкалогіі як мага больш людзей.

У мяне некалі быў вельмі складаны момант, але ж я яго перажыла, перш за ўсё, дзякуючы падтрымцы людзей, якія адгукнуліся на мой крык аб дапамозе. Гэта ў ва мне тады адкрыла вялікую сілу дапамогі. І калі я пачула пра варштат у цэнтры рэабілітацыі, я падумала: “Я не магу зрабіць нешта глабальнае, але я маю паўдня часу і магу падараваць яго людзям, адкрыць для іх скарб выцінанкі”. А потым калі на заклік аб дапамоге матэрыяламі для варштата ў сацсетках адгукнулася шмат людзей, я зразумела, што ёсць у гэтым значна большая моц, чым я думала раней, – расказвае Вольга.

Мастачка ўпэўнена, што заўжды знойдзецца нехта, каму цікава тое ж самае, што і табе. І калі людзі, якія маюць агульныя захапленні, сустракаюцца, то агульная цікавасць пачынае расці, як кветка, бо яе “паліваюць” абменам. Ёй хочацца, каб такі абмен праз некаторы час даў свае плады – прыцягнуў яшчэ большую колькасць людзей да тэмаў, якія яна хоча закрануць: пытанні дапамогі адно аднаму і знаходжання новых каштоўнасцяў у жыцці, нават калі здаецца, што у ім больш нічога няма.

Вольга БАБУРЫНА.
«Букет настрою»

Вольга Бабурына, як многія мастакі, упэўнена, што творчы працэс заўсёды мае пэўны тэрапеўтычны эфект. Для яе самой творчыя працы – гэта ўсведамленне асабістых перажыванняў, пачуццяў, эмоцый, уражанняў, пэўных падзей. Праз творчасць яна ўсведамляе, структурыруе, наводзіць парадак ва ўспрыняцці рэчаіснасці. У яе гэта адбываецца на ўзроўні вобразаў і прац, якія яна стварае. Але, як кажа наша суразмоўца, сам тэхналагічны працэс таксама мае тэрапеўтычны эфект.

У беларускай выцінанкі ёсць вельмі прыемны аспект – гэта момант нечаканасці і здзіўлення. Гэта датычыцца складвання паперы, бо калі мы яе складваем шмат разоў і нешта выразаем, то для непрафесіяналаў аказваецца сюрпрызам тое, што потым атрымліваецца. Нават калі на варштатах я дыктавала, якія дзірачкі рэзаць, ва ўсіх удзельнікаў атрымоўваліся розныя малюнкі. І калі чалавек толькі пачынае займацца выцінанкай, яго гэта вельмі ўраджвае. Гэта ж падымае тыя, часта прыціснутыя намі, пласты дзіцячай непасрэднасці, глыбінныя дзіцячыя эмоцыі – і мы сапраўды рэагуем на вынік працы, як дзеці. Выцінанка дапамагае узнавіць тыя эмоцыі, якія асвятляюць нашае жыццё новым светам, – распавядае Вольга.

Ловіч, Польшча. З цэрэмоніі ўзнагароды і адкрыцця выставы народнай выцінанкі Ловіцкага ваяводства III месца і мноства ўражанняў!

Але ж на майстар-класах мастачка не толькі аддае, яна яшчэ і атрымлівае нешта для сябе. Перш за ўсё новыя стасункі, вопыт, кантакты, сумесная дзейнасць дае ёй пэўную глебу для разважанняў.

Кантакт з людзьмі заўжды мае выхад у натхненні. Напрыклад, калі нейкую асобу больш ці менш чапляе пэўны вобраз, ён потым пачынае даваць парасткі і перарастае ў новыя вобразы. І калі ідзе абмеркаванне нейкіх працэсаў, кампазіцый, якія мы ствараем на варштатах, праз некаторы час адбываецца трансфармацыя вобразаў – яны развіваюцца і перероджваюцца ў нешта іншае. Праз гэта ідзе далейшае развіццё як выцінанкі, так і маёй асабістай творчасці. У тым ліку таму, што чым болей людзей захопліваюцца выцінанкай, тым болей поле маёй дзейнасці і тым мне прыемней чуць водгукі пра мае працы. Мне таксама прыемна, калі людзі пачынаюць захоплівацца выцінанкай, дзякуючы маім варштатам. Я атрымліваю асалоду, калі бачу людзей, натхнёных тым, што яны робяць, і мне ў разы прыемней, калі я ведаю, што ўпершыню гэтае натхненне яны адчулі на маіх занятках, – кажа яна.

Вынікам супрацоўніцтва мастачка бачыць тэматычную сумесную выставу тых людей, якія захопяцца выцінанкай, і прафесіяналаў. Яна спадзяецца, што за гэты час кола людзей, якія не толькі ведаюць, што гэта за мастацтва, але і паважаюць і любяць яго, стане шырэйшым, і што гэтыя людзі разам ці паасобку, глабальна ці кожны для сябе, будуць вырашаць актуальныя для сучаснасці пытанні.

 

 

 

Была ли эта статья полезна?

Добавить комментарий

Этот сайт использует Akismet для борьбы со спамом. Узнайте, как обрабатываются ваши данные комментариев.