Фота Вольгі Акуліч
Кулінарнае падарожжа ў XIХ стагоддзе, якое адбылося на пачатку лета, ўсіх удзельнікаў імпрэзы пазнаёміла з арыгінальнасцю і выразнасцю арыстакратычнай шляхецкай кухні.
Як высветлілася з аповядаў нязменнага гіда, гісторыка кулінарыі, знаўцы беларускай кухні, шэф-кухара Алены МІКУЛЬЧЫК, нашы суседзі амаль да таго часу называлі беларусаў паміж сабой бацвіннікамі ці бацвіняжамі. Гэта таму, што ў нашай кухні было папулярна бацвінне бурака, а ў Кароне (Польшчы) ужывалі сам караняплод. Нашы продкі елі бацвінне не толькі ў сезон, яго квасілі, салілі, марынавалі на зіму… І да гэтай пары беларуская кухня ведае шмат страваў, хаця б халаднік з бацвіння, які ні з чым не параўнаеш.
Праз стагоддзі мянушка пачала забывацца, бо мы ўсё больш пачалі ўжываць корань, і нас пачалі дражніць …буракамі. І мянушка “бацвіняжы”, альбо “буракі”, папярэднічала нашай цяперашняй мянушцы “бульбашы”. Відаць, сімвалізм гэтага караняплода адчуваў і Францішак Багушэвіч, бацька беларускай літаратуры, які нарадзіўся ў ХІХ стагоддзі і выдаў славутую “Дудку беларускую”, з якой пачалася беларуская літаратура і дзе былі выкладзеныя галоўныя тэзы нашай нацыянальнай ідэі, пра мову, пра тое, кім мы ёсць, пад псеўданімам — Мацей Бурачок. Калі мы разрэжам бурак, то ўбачым ўсярэдзіне вельмі насычаны цёмна-чырвоны колер ці больш дакладна кажучы – кармазіновы колер, і багатая шляхта, якая некалькі стагоддзяў аддавала яму перавагу,так і называлася — шляхта кармазіновая.
Што тычыцца медыцыны, то ў ХІХ стагоддзі там адбываліся вялікія змены. Яна канчаткова аформілася як навука, якая абапіраецца на доказы і практыку і выключае містычны складнік. У гэты час бурна развіваецца анатомія, фізіялогія, санітарна-гігіенічная галіна і іншыя. Дзякуючы поспехам у дыягностыцы і лячэнні пра шмат якія хваробы практычна забылі. Вырасла сярэдняя працягласць жыцця.
Адбыўся пераварот у хірургіі. Сярод выбітных еўрапейскіх медыкаў-хірургаў стаіць імя Фрэдэрыка Тэадора Эме, прыдворнага лекара яркіх прадстаўнікоў кармазіновай шляхты князёў Радзівілаў, фактычнага заснавальніка хірургічнай і уралагічнай навукі ў Беларусі. Да нашай пары захаваліся апісанні дзвюх аперацый, якія ён зрабіў: адну – па выдаленні з малочнай залозы лістападобнай пухліны, якая важыла 3 кг 700 г, другую — па выдаленні камянёў урэтры, якія выклікаюць гангрэнізацыю машонкі.
Стравы, якія гатавалі ўдзельнікі кулінарнага падарожжа ў чэрвені 22-га года дваццаць першага стагоддзя, узмацнілі ўражанне ад далёкага дзевятнаццатага, бо вельмі вытанчана і павабна акрамя бацвіння атрымалася прыгатаваць курыцу з яблыкамі і чорнай сліўкай і на дэсерт грушу па-радзівілаўску з вінным мусам. Ведалі нашы продкі, як умацаваць сваё цела і парадаваць душу. І нам перадалі. А мы, дзякуючы адаптацыі шэф-кухара Алены Мікульчык, можам карыстацца нашай спадчынай. Сыць Божа, шаноўнае панства!
